Berlijn twintig jaar na de val van de muur
Dat in de meidagen een bezoek aan Berlijn inspirerend kan zijn, blijkt uit het verslag van Monique Milder, die een bezoek bracht aan deze moderne metropool. Berlijn wordt eens te meer actueel, nu 9 november in zicht is. Op deze dag is het namelijk twintig jaar geleden dat de muur “viel”. De muur, die de stad 28 jaar in Oost en West heeft verdeeld. Er hebben dit jaar al verscheidene evenementen ter ere van die val plaatsgevonden en er zullen er waarschijnlijk nog vele volgen.
Op de boot
De zon staat te stralen aan de strakblauwe lucht. Het is goed toeven op de boot met dit weer. Wij zitten op het dek en varen over de rivier de Spree, die dwars door het centrum stroomt. Slechts weinig mensen weten dat Berlijn meer bruggen en kanalen heeft dan bijvoorbeeld Amsterdam of Venetië. Dat vertelt onze gids ons tenminste. Soms heb je het gevoel dat je moet bukken, zo hoog zijn de boten of zo laag de bruggen, lijkt het wel. Langs de Spree zijn de terrassen overbevolkt. Het bier op de boot smaakt ook best, dat kun je onderweg gewoon bestellen. We varen eerst door historisch Berlijn, langs de Berliner Dom en de Reichstag. De nieuwe glazen koepel bovenin is goed te zien. Hiermee bevinden we ons ook op de overgang naar het moderne Berlijn. In Berlijn is zwaar gevochten in de oorlog. Dat maakt dat de stad behoorlijk ruim is bedeeld met moderne architectuur. Ook het parlementsgebouw maakt daar onderdeel van uit. Het is indrukwekkend zoveel glas aan een pand te zien.
Potsdamer Platz
Op Potsdamer Platz, de plek waar de eerste doorbraak van de muur plaatsvond in november 1989, is een groot winkelcentrum verrezen, ook geheel uit glas opgetrokken. Zelfs een oud hotel, dat destijds heeft moeten wijken, is hier deels bewaard gebleven. De oude, prachtig gedecoreerde, gekleurde muren, zijn achter glas gezet en blijven daarmee bewaard voor het nageslacht. Berlijn is een echte combinatie van oude herstelde grandeur en moderne architectuur. De gerestaureerde panden in de stad doen soms denken aan Parijs.
Bekende plekken
Gendarmenplatz, Brandenburger Tor en Unter den Linden zijn daar goede voorbeelden van. Aan Alexanderplatz lijkt niet veel veranderd sinds de tijd dat de muur viel. Er is wat groen bij gekomen, door de bomen die er geplant zijn. En er lopen nu jongens in gele outfits rond, die precies kleuren bij de mosterd die ze op je curry-, grill- of braadworst doen. De grill hangt om hun nek op hun buik, boven hun hoofd staat een parasolletje en op het hoofd dragen zij een geel petje. Kortom, een clownesk gebeuren, dat het plein opvrolijkt. De Kurfurstendamm, zoals ooit bezongen in het lied van het Klein Orkest Over de muur, in het voormalige West Duitsland, ziet er wat verdrietig uit. Er zijn op dit moment andere plekken in de stad die veel gezelliger zijn.
De muur
Van de muur is weinig terug te vinden, van zijn geschiedenis des te meer. Op Potsdamer Platz staan nog een paar oude stukken muur ter herinnering opgesteld. Bij Brandenburger Tor zien we een reeks witte kruizen aan het hekwerk van het plantsoen genageld. Hierop staan de namen van DDR-vluchtelingen, variërend van 18 tot 54 jaar. Zij kwamen om, vaak door verdrinking in de Spree. Dan toch ook nog maar naar Checkpoint Charlie, waar je voorheen de Amerikaanse sector verliet. Een toeristische attractie pur sang zoals Amerikanen die vaak kennen. Het wachthuisje dat weer is opgebouwd, de Amerikaanse vlaggen en de zandzakken zijn fotogeniek genoeg. Het museum hier laat op een leuke manier alle vluchtpogingen zien.
De DDR
Zo staat er een auto met twee surfplanken op het dak, waartussen een West-Duitser zijn vriendin heeft kunnen laten ontsnappen. Zelfs een kopie van de luchtballon waarmee twee gezinnen het Westen bereikten is aanwezig. Overigens kregen we ook een goed beeld van het leven in de voormalige DDR in het Stasi-museum. Dit museum is geheel gratis, maar daarmee niet minder interessant. Te zien zijn bijvoorbeeld James Bond-achtige taferelen als camera’s in fietstassen en foto’s van de postkamers, waarin brieven werden geopend en zo onzichtbaar mogelijk weer gesloten. De koude oorlog is hier zelfs voelbaar voor wie er nooit bij was.
Jüdisches Denkmal
Vlakbij Brandenburger Tor, voorheen het baken van de DDR, bevindt zich ook het Jüdisches Denkmal. Op het grote plein zien we honderden – vaak meer dan twee meter hoge – betonnen blokken staan. Tussen de blokken rennen kinderen heen en weer en spelen volwassenen verstoppertje. Daaronder bevindt zich het museum. Een indrukwekkende – zeer persoonlijke – tentoonstelling laat hier de jodenvervolging van het begin tot het eind zien. De expositie eindigt met een overzichtskaart van de vele kampen in Europa.
Berliner Zoo
Eenmaal buiten in de zon besluiten we de Tiergarten nog een bezoek te brengen. Dit blijkt een verrassing op zich: brede promenades met fonteinen worden afgewisseld met standbeelden van dieren in allerhande maten. We bezoeken ook Knut, de ijsbeer. Het aquarium is een aanrader: hier zwemmen de meest fantastische vissoorten rond. Inmiddels is het borreltijd, dus we gaan richting Häckescher Markt. Hier zijn prachtige binnenhoven gerestaureerd, opgepimpt en voorzien van gezellige barretjes en mooie modewinkeltjes. Ook hier weer volle terrassen. Je kunt in deze buurt ook goedkoop en lekker eten. Een bakje noodles kost slechts drie euro. Wij gingen voor sushi: voor 10 euro aten we onze buik rond. Hij werd ook vers voor onze ogen klaar gemaakt. Na afloop nog naar Kreuzberg, de Turkse wijk, waar wij ons op de markt in Turkije waanden.
Berlijn praktisch
Berlijn is gemakkelijk te bereiken per auto, trein of vliegtuig. Wij vlogen met Ryanair, vanaf Düsseldorf Weeze. Vanaf vliegveld Schönefeld is het gemakkelijk om per trein naar het centrum van Berlijn te reizen. Hiervoor is een bonnenboekje te koop waarmee ook allerlei kortingen op o.a. musea, boottripjes en de dierentuin zijn te verkrijgen.
Maandag 9 november vindt o.a. de activiteit “De Berlin Wall of Sound” plaats. Dit is een Nederlands initiatief rondom de herdenking van de val van de muur. Op de plaats waar ooit de muur stond moet een lange lijn gitaristen ”een muur van geluid” gaan vormen. 206 Mensen (evenveel als er om kwamen tijdens vluchtpogingen bij de muur) zullen tegelijkertijd een muziekstuk ten gehore brengen. Raadpleeg hiervoor Internet.
Mei 2009